فرزندپروری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی است و موفقیت در آن نیازمند دانش علمی و روش‌های کاربردی روانشناس کودک است. والدین روزانه با چالش‌هایی مثل دیر خوابیدن کودک، بی‌توجهی به قوانین، دعوا با خواهر و برادر یا پرخاشگری روبرو می‌شوند. استفاده از روش‌های سنتی مانند تنبیه یا سرزنش اغلب تأثیر کوتاه‌مدت دارد و ممکن است مشکلات رفتاری را تشدید کند.
یکی از روش‌های علمی و مؤثر در فرزندپروری موفق، متد ABC است که به والدین کمک می‌کند رفتار کودک را درک کنند، محرک‌ها را شناسایی کنند و پیامدهای رفتار را به شیوه‌ای مثبت مدیریت کنند.
متد ABC چیست و چرا روانشناس کودک آن را توصیه می‌کند؟
متد ABC شامل سه بخش اصلی است:
- A – Antecedent (پیش‌نیاز یا محرک): عواملی که قبل از بروز رفتار رخ می‌دهند، مثل خستگی، گرسنگی، تلویزیون یا موبایل و دستور والدین.
- B – Behavior (رفتار): رفتار قابل مشاهده کودک، مثل گریه، داد زدن، همکاری یا کمک کردن.
- C – Consequence (پیامد): نتیجه رفتار کودک که می‌تواند احتمال تکرار آن را افزایش یا کاهش دهد، مانند تشویق، بی‌توجهی یا تنبیه.
یک روانشناس کودک معتقد است که فهم این سه جزء کلیدی، پایه‌ای‌ترین ابزار برای اصلاح رفتار و بهبود فرزندپروری است.
کاربردهای متد ABC در فرزندپروری
- شناسایی علت رفتار کودک
- تقویت رفتارهای مثبت با اعمال پیامدهای مناسب
- کاهش رفتارهای منفی با تغییر پیامد
- ایجاد محیط منظم و قابل پیش‌بینی
- جایگزینی تنبیه با آموزش رفتار مثبت
مثال‌های عملی ABC برای والدین
مثال ۱: دیر خوابیدن کودک
- A (پیش‌نیاز): بازی با موبایل یا تلویزیون تا دیر وقت
- B (رفتار): کودک بهانه‌گیری می‌کند و نمی‌خواهد بخوابد
- C (پیامد): والدین تسلیم می‌شوند و اجازه می‌دهند دیرتر بخوابد
راهکار روانشناس کودک: پیامد را تغییر دهید. بی‌توجهی به بهانه‌ها و تشویق برای خواب سر وقت با جایزه کوچک صبحگاهی.
مثال ۲: دعوا با خواهر یا برادر
- A: خواهر کوچک‌تر با اسباب‌بازی بازی می‌کند
- B: کودک بزرگ‌تر اسباب‌بازی را می‌گیرد یا دعوا می‌کند
- C: والدین برای آرام کردن کودک، اسباب‌بازی را به او می‌دهند
راهکار: پیامد باید تغییر کند. اسباب‌بازی به صاحب اصلی برگردد و کودک با درخواست مؤدبانه تشویق شود.
مثال ۳: انجام تکالیف مدرسه
- A: والدین می‌گویند “وقت انجام تکالیف است”
- B: کودک مقاومت می‌کند یا بهانه‌گیری می‌کند
- C: والدین عصبانی می‌شوند یا خودشان تکالیف را انجام می‌دهند
راهکار روانشناس کودک: پیامد را تغییر دهید. بی‌توجهی به مقاومت و تشویق کودک پس از تکمیل تکالیف به صورت مستقل.
نکات عملی برای والدین
- روتین ثابت: رفتارهای کودک بهتر مدیریت می‌شوند اگر زمان و روش مشخص داشته باشند
- محیط آماده: نور، صدا و دسترسی به وسایل روی رفتار کودک تأثیر می‌گذارد
- ثبات پیامدها: توجه مثبت و بی‌توجهی به رفتار منفی باید به صورت منظم اعمال شود
- صبوری و همدلی: تغییر رفتار زمان می‌برد، اما استمرار باعث موفقیت می‌شود
پادکست ساینیوا: منبع علمی برای والدین
برای والدینی که می‌خواهند با تکنیک‌های علمی فرزندپروری و توصیه‌های روانشناس کودک بیشتر آشنا شوند، پادکست ساینیوا با گویندگی دکتر فرزانه گلکار یک منبع عالی است.
این پادکست با زبانی ساده و جذاب، نکات روانشناسی کودک و تکنیک‌های عملی برای مدیریت رفتارهای روزمره کودکان را ارائه می‌دهد و به والدین کمک می‌کند روابط مثبت و پایداری با فرزند خود بسازند.
با به‌کارگیری متد ABC در فرزندپروری و منابع معتبر مثل پادکست ساینیوا، والدین می‌توانند رفتارهای چالش‌برانگیز کودکان را به روش علمی مدیریت کنند و محیطی امن، آرام و یادگیرنده برای فرزندانشان بسازند
بدون نظر