اختلالات روانشناختی کودک
اختلالات روانشناختی در کودکان: شناخت، تشخیص و درمان
کودکان در مسیر رشد خود با چالش‌ها و مراحل متعددی روبرو هستند. اما گاهی برخی رفتارها و نشانه‌ها از حد طبیعی خارج شده و به علائم یک اختلال روانشناختی تبدیل می‌شوند. شناسایی به‌موقع این اختلالات و دریافت کمک تخصصی، نقش بسیار مهمی در آینده تحصیلی، اجتماعی و روانی کودک دارد.
شایع‌ترین اختلالات روانشناختی در کودکان:
🔹 اختلال اضطراب کودکی
ترس‌های غیرمنطقی، نگرانی مفرط، وابستگی شدید به والدین و بی‌میلی به مدرسه
🔹 اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)
بی‌قراری، عدم تمرکز، رفتارهای تکانشی و مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها
🔹 اختلال اوتیسم (ASD)
مشکل در ارتباط اجتماعی، علاقه به تکرار و محدودیت در رفتارهای انعطاف‌پذیر
🔹 اختلالات یادگیری (Reading/Writing Disorder)
مشکلات در خواندن، نوشتن یا ریاضیات با وجود هوش طبیعی
🔹 افسردگی کودک و نوجوان
غم دائمی، عدم لذت از بازی یا تعامل، گوشه‌گیری، کاهش انرژی و خواب زیاد
🔹 اختلال سلوک (Conduct Disorder)
رفتارهای پرخاشگرانه، نافرمانی شدید و زیر پا گذاشتن قوانین
1. اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders)
این گروه از اختلالات با ترس یا اضطراب بیش‌ازحد مشخص می‌شوند که متناسب با مرحله رشد کودک نیست. انواع مهم:
• اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder):
• علائم: ترس شدید از جدا شدن از والدین، کابوس‌های مکرر، علائم جسمانی (مانند دل‌درد یا سردرد) هنگام جدایی.
• تشخیص: علائم باید حداقل ۴ هفته ادامه داشته باشند و در عملکرد روزانه کودک اختلال ایجاد کنند.
• اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder):
• ویژگی‌ها: اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، ترس از مورد قضاوت قرار گرفتن.
• پیامدها: تأثیر بر توانایی برقراری روابط با همسالان یا شرکت در فعالیت‌های کلاسی.
2. اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات کودکان است که شامل:
• بی‌توجهی (Inattention):
• عدم توانایی تمرکز، گم‌کردن وسایل، ناتوانی در انجام وظایف.
• بیش‌فعالی-تکانشی (Hyperactivity-Impulsivity):
• حرکت‌های مداوم، قطع کردن صحبت دیگران، ناتوانی در منتظر ماندن برای نوبت.
تشخیص: علائم باید در دو محیط (مثلاً خانه و مدرسه) دیده شوند و قبل از ۱۲ سالگی شروع شده باشند.
.
3. اختلالات طیف اوتیسم (ASD)
این اختلال با نقایص دائمی در ارتباطات اجتماعی و رفتارهای محدود یا تکراری مشخص می‌شود.
• علائم:
• دشواری در ایجاد روابط دوستانه.
• عدم درک حالات چهره یا نشانه‌های اجتماعی.
• علاقه شدید به موضوعات خاص یا رفتارهای تکراری.
• شدت: از خفیف (نیاز به حمایت کم) تا شدید (نیاز به حمایت بسیار زیاد).
4. اختلالات یادگیری (Specific Learning Disorders)
مشکلات خاص در مهارت‌های آکادمیک:
• خواندن (Dyslexia): کندی یا اشتباه در خواندن متن.
• نوشتن (Dysgraphia): مشکلات در نوشتار مانند عدم توانایی نوشتن منظم یا صحیح.
• ریاضی (Dyscalculia): مشکلات در درک مفاهیم عددی یا انجام محاسبات.
تشخیص زمانی انجام می‌شود که این مشکلات به مدت ۶ ماه و علی‌رغم آموزش مناسب ادامه داشته باشند.
5. افسردگی و اختلالات خلقی
• اختلال افسردگی اساسی:
• علائم: غمگینی مداوم، کاهش علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش، کاهش تمرکز، افکار مرگ یا خودکشی.
• اختلال دوقطبی:
• دوره‌های شیدایی: انرژی بالا، رفتارهای مخاطره‌آمیز.
• دوره‌های افسردگی: غم و ناامیدی شدید.
