آشنایی با اختلال بیش فعالی (ADHD)
اختلال بیش‌فعالی یا ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی دوران کودکی است که با سه ویژگی اصلی شناخته می‌شود: بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری. این اختلال می‌تواند عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و رشد هیجانی کودک را دچار مشکل کند.
اگرچه بسیاری از والدین در مواجهه با این اختلال به سراغ دارو درمانی می‌روند، اما درمان بیش فعالی بدون دارو نیز گزینه‌ای علمی، ایمن و قابل اعتماد است؛ به‌ویژه در صورت پیگیری مداوم و دریافت حمایت تخصصی.
برای آشنایی بیشتر با این اختلال، حتما صفحه بیش فعالی را بخوانید.
روش‌های درمان بیش فعالی بدون دارو از نگاه دکتر فرزانه گلکار
۱. مداخلات رفتاری (Behavioral Interventions)
درمان‌های رفتاری یکی از مؤثرترین راهکارها در درمان بیش فعالی بدون دارو محسوب می‌شوند. این مداخلات به کودک کمک می‌کنند تا رفتارهای مطلوب را تقویت کرده و رفتارهای مخرب را کاهش دهد.
- آموزش والدین: والدین یاد می‌گیرند چگونه با رفتارهای خاص کودک برخورد کنند و چطور محیط خانه را برای رشد بهتر او آماده کنند.
- رفتار درمانی فردی: کودک با همکاری روانشناس کودک، مهارت‌های خودکنترلی، نظم‌دهی به افکار و تعامل اجتماعی را یاد می‌گیرد.
- مداخلات آموزشی: همکاری با معلمان برای اجرای برنامه‌های رفتاری در مدرسه، از اهمیت بالایی برخوردار است.
۲. نوروفیدبک؛ درمان مدرن و غیرتهاجمی
یکی از روش‌های نوین در درمان بیش فعالی بدون دارو، استفاده از نوروفیدبک است. در این روش، با استفاده از سنسورهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند، امواج مغزی کودک بررسی شده و به او بازخورد داده می‌شود. مغز با تکرار تمرینات یاد می‌گیرد تا عملکرد خود را بهبود ببخشد.
✅ مزیت مهم نوروفیدبک این است که بدون استفاده از دارو، به کودک کمک می‌کند تمرکز خود را افزایش دهد، تکانشگری را کاهش دهد و عملکرد تحصیلی خود را بهبود بخشد.
اصلاح سبک زندگی کودک می‌تواند تأثیر شگرفی در کاهش علائم ADHD داشته باشد. در این بخش به مهم‌ترین عناصر آن اشاره می‌کنیم:
سبک زندگی سالم؛ ستون اصلی درمان غیر دارویی ADHD
۱. فعالیت بدنی منظم
ورزش روزانه مانند دویدن، شنا یا بازی‌های گروهی به تخلیه انرژی و تنظیم خلق‌وخو کمک می‌کند. این فعالیت‌ها باعث افزایش دوپامین و سروتونین مغز می‌شود؛ دو ماده‌ای که در تنظیم توجه و خلق نقش دارند.
۲. تغذیه سالم و متعادل
رژیم غذایی کودک باید شامل مواد مغذی مانند پروتئین، چربی‌های سالم، سبزیجات، غلات کامل و میوه باشد. کاهش مصرف قندهای ساده، مواد افزودنی و غذاهای فرآوری‌شده نیز توصیه می‌شود.
۳. خواب کافی و منظم
کودکانی که خواب کافی ندارند، بیشتر دچار حواس‌پرتی، بی‌قراری و بی‌نظمی می‌شوند. داشتن برنامه منظم خواب، نور کم و محیط آرام در اتاق خواب بسیار مهم است.
روش‌های روانشناختی برای درمان بیش فعالی بدون دارو
ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن کودکانه
کودکان می‌توانند با تمرین تمرکز بر لحظه حال و کنترل احساسات، خودآگاهی و خودتنظیمی را تقویت کنند. تکنیک‌هایی مثل تنفس عمیق، مدیتیشن تصویری و توجه به حواس پنج‌گانه از جمله تمرین‌های مؤثر هستند.
بازی‌درمانی
بازی، زبان کودک است. در بازی‌درمانی، روانشناس با استفاده از اسباب‌بازی، نقاشی یا نمایش، احساسات و چالش‌های کودک را درک کرده و به او کمک می‌کند تا راه‌های بهتری برای مدیریت رفتارهایش پیدا کند.
این مطلب را حتما بخوانید: بازی درمانی چیست؟
حمایت اجتماعی؛ نقشی مهم در مسیر درمان
حضور در گروه‌های حمایتی، تعامل با دیگر کودکان و والدین، و دریافت بازخورد مثبت از معلم و اطرافیان، می‌تواند در کاهش احساس انزوا و افزایش انگیزه کودک برای ادامه مسیر درمان نقش موثری داشته باشد.
چالش‌های درمان غیر دارویی ADHD
- نیاز به زمان و پیگیری بلندمدت برای اثربخشی
- دسترسی محدود به مراکز تخصصی مانند نوروفیدبک در برخی مناطق
- دشواری در ایجاد ثبات رفتاری در برخی کودکان یا خانواده‌ها
- اثربخشی کمتر در موارد شدید اختلال در مقایسه با درمان ترکیبی
اگر ADHD درمان نشود چه می‌شود؟
نادیده گرفتن علائم ADHD می‌تواند منجر به:
- کاهش موفقیت تحصیلی
- روابط اجتماعی ضعیف
- کاهش اعتماد به نفس
- رفتارهای پرخطر در نوجوانی
- افزایش احتمال اضطراب و افسردگی در بزرگسالی
سخن پایانی از دکتر فرزانه گلکار
درمان بیش فعالی بدون دارو روشی علمی، ایمن و انسانی برای کمک به رشد و شکوفایی کودکان است. این رویکرد به والدین اجازه می‌دهد تا با درک عمیق‌تر، در کنار کودک خود رشد کنند. به یاد داشته باشید که تغییر نیازمند صبر، آموزش مستمر و حمایت تخصصی است. ما با روش‌های نوین، تیم درمانی حرفه‌ای و همراهی مستمر، کنار شما هستیم تا مسیر بهبود کودک‌تان هموارتر شود.
بدون نظر